Hơi thở trong Thiền Định

Cuộc sống hàng ngày, công việc, những suy nghĩ toan tính, những cảm xúc hỷ nộ... như dòng sông không ngừng chảy đưa ta đến nơi vô định. Ngay cả khi ta tính toán và biết chắc chắn trong đầu rằng ở cuối dòng sông sẽ gặp những gì thì điều đó cũng chỉ là sự tưởng tượng hay ảo ảnh mà đầu óc vẽ ra, 99.99% thực tế sẽ không phải như vậy hoặc đúng hơn là không có điểm cuối của dòng sông để cho ta dừng lại, cứ mỗi khi ta nghĩ sắp đến điểm cuối thì lại chợt đối mặt với những nhánh rẽ khác của dòng sông.

Chỉ có hơi thở thực sự là hiện thực duy nhất vào lúc này ở đây, như là một điểm để ta neo vào quan sát những điều vĩ đại và vô cùng diệu kỳ của dòng sông và những gì đang diễn ra ngay tại dòng sông đó. Neo vào hơi thở chúng ta không còn bị cuốn trôi theo dòng sông, vật lộn đến kiệt sức trong mọi khoảnh khắc, và kết quả của cả cuộc đời được gói lại trong 4 chữ: Trôi Sông Lạc Chợ.

Vậy chúng ta sẽ lựa chọn Trôi Sông Lạc Chợ hay lựa chọn neo vào hơi thở kỳ diệu của sự sống Bất Sinh Bất Diệt (chưa từng sinh ra và đã/sẽ không bao giờ chết). Nhiều người sẽ ngay lập tức có suy nghĩ rằng "Tôi sống nên tôi phải trôi theo dòng sông chứ". Đó chính là sự sai lầm lớn nhất của lối tư duy trong cái giới hạn của đầu óc (chỉ có khoảng 5% số Neuron thần kinh hoạt động và 95% đang ngủ vĩnh viễn chưa từng thức dậy trong suốt cuộc đời) và những trải nghiệm không đầy đủ về cuộc sống. Neo vào hơi thở không có nghĩa là chúng ta bỏ qua cuộc sống, mà thực tế là chúng ta trải nghiệm cuộc sống một cách toàn vẹn và siêu việt hơn.

Neo tâm vào hơi thở không phải là từ bỏ dòng sông cuộc đời. Ngược lại nó cho ta sự tỉnh thức để trải nghiệm cuộc sống trong an lạc và không bám chấp vào những hoàn cảnh do trí óc tạo tác có nguồn gốc từ Tham - Sân - Si - Mạn - Đố. Nhờ đó ta tìm thấy hạnh phúc và nguồn gốc của hạnh phúc ngay trong từng khoảnh khắc hiện tại chứ không bị trôi lăn trong những ký ức từ quá khứ và những ảo ảnh của tương lai chưa từng được hiện thực hóa. 

Nhận biết về thân và hơi thở là bước đầu tiên để nhận biết các cảm xúc và các phản ứng của chúng ta trong những tình huống hàng ngày. Nếu bạn cảm nhận 'cơ thể' mình đang trở nên căng thẳng, 'tâm thức' bạn có thể sẽ chạy ngay theo. Hãy cố gắng tập trung vào 'hơi thở' của bạn, vào 'hơi thở vào' và 'hơi thở ra' và cho mình khả năng có thể tạm ngưng lại. Đưa hơi thở của mình vào sâu bên trong cơ thể. Bạn có thể sẽ phản ứng với hoàn cảnh nhưng với sự tỉnh giác hơn và, với thái độ kiên nhẫn hơn, điềm tĩnh hơn. Việc tập thở hàng ngày sẽ đem bạn trở về với thân của mình và cho tâm bạn một sự nghỉ ngơi và một cảm giác rỗng lặng. Nó sẽ tạo ra một khoảng trống giữa bạn và bất cứ những gì khó khăn và hoàn cảnh bực bội mà bạn đang phải đối diện. Nó cho bạn khả năng có thể 'ngưng trước khi bạn hành động', và khả năng có thể 'nghĩ trước khi bạn nói'.

HƠI THỞ TRONG THIỀN ĐỊNH

Chúng ta đều thở nhưng là thở một cách không có ý thức. Còn trong Thiền Định, chúng ta sẽ hướng toàn bộ sự chú ý và ý thức của mình về với hơi thở tự nhiên. Hít thở nhẹ nhàng. Việc phải làm là tỉnh thức quan sát hơi thở. Hơi thở phải thực sự tự nhiên. Đừng cố ý hít thở, đừng cố ya giữ hơi thở hoặc dừng hơi thở. Bất cứ khi nào tâm trí suy nghĩ, bạn hãy dừng suy nghĩ lại bằng cách quay về dõi theo nhịp điệu êm dịu tự nhiên của hơi thở. Thư giãn và chỉ quan sát.

Khi thực hành thiền quán sát hơi thở, chúng ta đồng thời làm hai việc: quan sát hơi thở tự nhiên và gia tăng sự tỉnh thức với hơi thở để phát triển ý thức. Trạng thái "tỉnh thức với hơi thở" có nghĩa là không có suy nghĩ trong tâm trí. Suy nghĩ làm rối loạn và phân tán năng lượng của chúng ta. Thế nên suy nghĩ phải được dừng lại ngay khi chúng ta vừa bắt đầu. Còn "quan sát hơi thở" có nghĩa là không tác động lên hơi thở bằng các giác quan vật lý, chúng ta chỉ quan sát nó.

BÀI TẬP VỚI HƠI THỞ TRONG THIỀN ĐỊNH

Thường là bạn thích hơi thở tự nhiên, thoải mái thúc đẩy tâm an bình.

Nếu cảm thấy hơi thở ngột ngạt hoặc khó chịu trong khi thiền, hãy thực hiện một trong các bài tập sau đây:

• Tập trung vào hai khía cạnh của hơi thở, hít vào và thở ra, hít ngắn hơn, thở ra dài hơn. Hoặc hãy đếm hơi thở. Một bài tập thư giãn đặc biệt đó là đơn giản tập trung vào hơi thở ra. Việc này giúp bạn giải tỏa căng thẳng và giải phóng hơi thở.
• Nếu hơi thở của bạn có vẻ không được sâu, hãy nhận biết cảm giác hơi thở đang bị tắc. Đừng cố làm gì mà chỉ theo dõi cảm giác đó. Sau đó thở ra một hơi thật dài và nghĩ, cảm thấy sự co thắt hoàn toàn biến mất và tắc nghẽn hoàn toàn bị thổi bay, giống như xả vòi nước vậy. Cảm nhận và tin rằng hơi thở của bạn đang di chuyển một cách tự nhiên.